در 16 آگوست 1898 ادوین پرسکت، طراح ترن‌هوایی از ماساچوست گواهی حق اختراع یک تغییر چشمگیر در این وسیله را دریافت کرد، یعنی حلقهٔ عمودی. گرچه ترن‌هوایی ذکر شده در طرح‌های این گواهی که بعداً با نام ترن Loop the Loop در جزیره کُنی پیاده‌سازی شد، اولین ترن‌هوایی‌ای نبود که افراد را وارد یک حلقهٔ معکوس می‌کرد اما شروعی برای طراحی حلقه‌های امن‌تر و راحت‌تری بود که حالا به شکل بیضی‌مانند در خیلی از ترن‌های هوایی وجود دارند.
ترن‌هوایی Loop the Loop پرسکت به طرز غیرمنتظره‌ای شکست خورد، بیشتر به این دلیل که فقط یک واگن با ظرفیت چهار مسافر داشت. این ترن‌هوایی در سال 1910 پس از 9 سال فعالیت تعطیل شد، اما هر ساله در روز ملی ترن‌هوایی در آمریکا که شانزدهم آگوست است، از طراح آن یاد می‌شود. حالا به همین بهانه، در این مطلب 14 حقیقت جالب درباره ترن‌های هوایی را برای شما گردآوری کردیم.
1. ترن‌هوایی آمریکایی در اصل برای نجات آمریکایی‌ها از شیطان طراحی شده بود.
در ابتدا ترن‌های هوایی با نام‌هایی مثل شیرجه شیطان (Dare Devil Dive)، انتقام فولادی (Steel Vengeance) و هیولا (The Beast) شناخته می‌شدند و با این هدف ساخته شده بودند که افراد با سوار شدن بر آنها از وسوسه‌های شیطانی دور شوند.
در سال 1884 با افزایش محبوبیت سرگرمی‌های مختلف مثل سالن‌ها و میخانه‌ها و شهربازی‌ها، لامارکوس آدنا تامپسون، ترنی به نام راه‌آهن جاذبه (Switchback) طراحی کرد که ساکنان جزیره کُنی می‌توانستند فقط با پرداخت 5 سنت سوار آن شوند. از آنجایی که این ترن مناسب جزیره کنی طراحی شده بود، اغلب به تامپسون به خاطر ارتباطش با این پارک سرگرمی، پدر ترن‌هوایی آمریکا گفته می‌شود. اما اختراع اولیهٔ او مثل ترن‌های پرهیجان امروزی نبود.
این ماشین‌ها سرعت کمی داشتند و با جاذبه کار می‌کردند. واگن‌های آنها به سمت بیرون نصب شده بودند، نه جلو. بنابراین سرنشینان می‌توانستند از منظره‌های اطراف لذت ببرند (با سرعت کمتر از ۱۰ کیلومتر در ساعت حرکت می‌کردند). معمولاً این صحنه‌ها طوری طراحی شده بودند که شامل چشم اندازهای زیبای سرتاسر جهان باشند. مثلاً تامپسون برای این ترن، صحنه‌های کوه‌های آلپ و کانال‌های آب ونیز را شبیه‌سازی کرده بود.
2. یکی از اولین ترن‌های هوایی آمریکا، در اصل برای حمل و نقل زغال سنگ طراحی شده بود.
پیش از طراحی قطار تامپسون، برای چندین دهه ریل‌ها دو کاربر داشتند، حمل زغال سنگ در شیفت صبح و تفریح و سرگرمی در شیفت عصر. راه آهن Mauch Chunk Switchback یک راه‌آهن گرانشی بود که در سال 1827 با هدف جابه‌جایی زغال سنگ در مسافتی حدود ۱۵ کیلومتر بین معادن طراحی شده بود. گرانش باعث می‌شد که واگن‌های حاوی یک و نیم تن زغال سنگ به سمت پایین حرکت کنند و بعد وقتی خالی می‌شدند، توسط قاطرها به مبدأ برمی‌گشتند. با این وزن، واگن‌ها می‌توانستند با سرعت ۸۰ کیلومتر در ساعت در منطقه لی‌های ولی جابجا شوند. این وسیله نظر همه رهگذاران را به خود جلب می‌کرد، توریست‌ها علاقه پیدا می‌کردند که سوار آن شوند. در سال 1873، در نقطه اوج این ترن 30478 مسافر سوار آن شده بودند – فقط با پرداخت 75 سنت به ازای هر نفر.
3. “کوه‌های روسیه” قبل از ترن‌هوایی طراحی شد و کاترین دوم آنها را پیشرفته تر کرد.
معماری سیستم “کوه‌های روسیه” الهام بخش اولین طراحان ترن‌هوایی در اروپا شد مثل Promenades Aeriennes که در پاریس 1817 طراحی شد.
در قرن پانزدهم، روس‌ها در زمینه سورتمه سواری و ساختن سرسره‌های چوبی غول پیکر – که بعضی از آنها بیش از ۲۰ متر ارتفاع و ۳۰ متر طول داشتند و با برف نرم پوشانده شده بودند، به مهارت چشمگیری دست پیدا کردند. سرعت این سرسره که روی یک بلاک یخ نصب شده بود به ۸۰ کیلومتر در ساعت می‌رسید.
این سیستم بین اشراف روسی پرطرفدار شده بود و کاترین دوم هم یکی از آنها را در ملک خودش نصب کرده بود – اما سیستم او محدود به تفریح در زمستان نبود. این سیستم چرخ‌هایی داشت که روی ریل‌های چوبی نصب می‌شدند در نتیجه امکان استفاده از آن در تابستان هم وجود داشت. عده‌ای معتقدند که نفوذ و سرشناسی او به ترن‌های هوایی اعتبار بخشیده و باعث ورود آنها به اروپا در اواخر قرن 18 و اوایل قرن 19 شده است.
4. حلقه‌های ترن‌هوایی، دایره شکل نیستند.
بعضی از ترن‌های هوایی حلقه‌های کاملی دارند اما اگر دقت کرده باشید، حتماً متوجه شده اید که این حلقه‌ها به صورت دایره کامل نیستند. حلقه این ترن‌ها یک دایره کامل نیست بلکه تقریباً دو دایره است که به صورت فرضی همپوشانی دارند یعنی تقریباً مثل وسط یک نمودار ون.
دوماً وقتی که در ترن وارونه می‌شوید، «نیروی جانبِ مرکز» مانع از افتادن شما می‌شود. این یعنی وقتی از یک مسیر خم عبور می‌کنید و شتاب شما را به سمت جلو حرکت می‌دهد، همزمان به سمت نقطه مرکز منحنی هم کشیده می‌شوید. هنگام طراحی ترن‌های هوایی یکی از اولین کارهای مهندسان، تعیین حداکثر سرعت ترن است. مهندسان باید با در نظر گرفتن نیروی جانب مرکز شکل و اندازه حلقه را تعیین کنند.
5. سوار شدن بر ترن‌هوایی Big Thunder Mountain در دیزنی می‌تواند به دفع سنگ کلیه کمک کند.
شاید عجیب به نظر برسد اما به بیماران دچار سنگ کلیه توصیه می‌شود که به دیزنی لند بروند!
در مطالعه‌ای که نتایج آن در سال 2016 در مجله انجمن استئوپاتی آمریکا منتشر شد، محققان یک کلیه سه بعدی شفاف حاوی یک سنگ تقلبی را در یک کوله پشتی با خودشان سوار بر این ترن‌هوایی کردند تا تأثیرات حرکات آن را بر سنگ کلیه بررسی کنند (آنها با این مطالعه جایزه نوبل Ig را هم دریافت کردند). در حدود دو سوم از موارد، سنگ کلیه دفع شد – به این شرط که فرد در انتهای ترن‌هوایی نشسته باشد.
6. فیلیپ هینکل اولین طراح بالابر زنجیری است که واگن‌ها را به مبدأ برمی‌گرداند.
در سال 1884 فیلیپ هینکل یک بالابر زنجیری طراحی کرد که واگن‌ها را به نقطه ابتدای مسیر ترن‌هوایی برمی‌گرداند تا بعد با کمک نیروی جاذبه سرخورده و مسیر ترن را طی کنند به همین دلیل امروزه نیازی نیست که برای سوار شدن بر واگن، از تپه‌های پرشیب یا پله‌ها بالا بروید. با این اختراع، امکان نصب ترن‌های هینکل روی مسیرهای بیضی مانند – مثل جاده لذت جاذبه در جزیره کنی که به آن ترن بیضی شکل هم گفته می‌شود – به جای یک خط صاف از نقطه A به B فراهم شد (همانطور که قبلاً اشاره شد، برای ترن‌های مورد استفاده در معادن زغال سنگ، قاطرها ترن را به ابتدای مسیر برمی‌گرداندند).
7. بلندترین ترن‌هوایی جهان Kingda Ka در پارک تفریحی Six Flags Great Adventure واقع در جکسون، نیوجرسی است.
اگر علاقه دارید که ۱۴۰ متر به سمت آسمان حرکت کرده و بعد همین مسیر را به سرعت برگردید، ترن‌هوایی Kingda Ka در نیوجرسی برای شما ساخته شده! این ترن تنها ظرف 3 و نیم ثانیه از صفر تا ۲۱۰ کیلومتر بر ساعت شتاب پیدا می‌کند تا شما را 45 طبقه در حالت 90 درجه بالا ببرد. بقیهٔ مسیر یک مارپیچ است که ظرف 50.6 ثانیه سپری می‌شود.
8. سریع ترین ترن‌هوایی جهان، فرمولا روزا در دنیای فراری ابوظبی است.
اگر می‌خواهید حداکثر سرعت ممکن را تجربه کنید به ترن‌هوایی فرمول روسی در دنیای فراری ابوظبی بروید. این ترن‌هوایی، ظرف 4.9 ثانیه از صفر تا ۲۴۰ کیلومتر بر ساعت شتاب می‌گیرد. این ترن شما را تا ۵۰ متر بالا می‌برد و به نیروی گرانش 4.8G می‌رساند. با این ترن حس سوار شدن بر اتومبیل‌های مسابقه را تجربه می‌کنید.
9. طولانی ترین ترن‌هوایی، اژدهای فولای 2000 در پارک Nagashima Spa Land ژاپن است.
ترن‌هوایی اژدهای فولادی 2000 در اول آگوست سال 2000 میلادی افتتاح شد و در آن زمان سریع ترین، بلندترین و طولانی ترین ترن‌هوایی جهان بود. ترن‌های دیگر مقام بلندترین و سریع ترین ترن‌هوایی را ربودند اما همچنان اژدها طولانی ترین است. با توجه به طول ۲.۴ کیلومتری این ترن، طی کردن کل مسافت آن چهار دقیقه زمان می‌برد.
بر اساس اطلاعات سایت Coasterpedia:
پس از بالا رفتن از ترن، یک سقوط ۹۴ متری و بعد یک تپه ۸۰ متری را پشت سر می‌گذارید. سپس ترن بالا رفته و وارد مارپیچی به شکل عدد 8 می‌شود. بعد از آن حرکت ترن کمی کند شده و بعد از 6 قله دیگر عبور می‌کند و در مسیرش از دو تونل عبور می‌کند.
10. در سال 1999 یک پرنده با برخورد به صورت فابیو لانزونی در یک ترن‌هوایی، کشته شد.
بعضی از افراد به دلیل نزدیک بودن ترن‌های هوایی به پرنده‌ها از سوار شدن بر آنها ترس دارند. در سال 1999 فابیو لانزونی – هنرپیشه و مدل ایتالیایی آمریکایی که در دهه 80 و 90 میلادی از عکس او برای جلد رمان‌های عاشقانه زیادی استفاده شد – زمانی که سوار بر ترن‌هوایی Apollo’s Chariot در ویرجینیا بود به یک غاز برخورد کرد. در صفحه ویکی پدیای او و چند پست وبلاگی دیگر به این موضوع اشاره شده اما خود لانزونی ادعا می‌کند که غاز به او برخورد نکرده بلکه اول به یک دوربین فیلمبرداری و بعد به صورت او برخورد کرده است.
11. لذت بردن یا نبردن از ترن‌هوایی می‌تواند به مواد شیمیایی مغز ارتباط داشته باشد.
حلقه‌ها، تپه‌ها، پیچ‌ها، شتاب و فراز و فرود ترن‌های هوایی امروزی مناسب هر شخصی نیستند و ظاهراً ترکیب شیمیایی مغز بر اولویت‌های فرد در این زمینه تأثیر دارد. هر چقدر سطح دوپامین بیشتر باشد – انتقال دهنده‌های عصبی مرتبط با رفتارهایی که از پاداش انگیزه می‌گیرند – فرد علاقه بیشتری به فعالیت‌های برانگیزنده احساسات خواهد داشت. یک مطالعه دیگر که بر روی بانجی جامپرها انجام شد، نشان داد که بالا بودن سطح اندروفین، حس خوشحالی و رضایت را افزایش می‌دهد و به همین دلیل بعضی از افراد به شدت به هیجان علاقه دارند.
12. در آینده شاهد ابتکاراتی مثل واگن‌های چرخان و ترکیب سرسره آبی و ترن‌هوایی خواهیم بود.
ترن‌های هوایی آینده هیجان بسیار بیشتری خواهند داشت. پاییز گذشته تنها ظرف یک روز، اداره ثبت اختراع و نشان تجاری آمریکا 5 درخواست حق اختراع برای تکنولوژی‌های پارک‌های تفریحی ثبت کرد. دو اختراع مربوط به واگن‌های ترن‌هوایی بودند که حین حرکت ترن تغییر جهت می‌دهند و به سمت پهلو و همچنین جلو می‌چرخند. دیزنی هم خواستار ثبت حق اختراع یک صندلی واگن شده که حین حرکت ترن‌هوایی حرکت می‌کند. اما این واگن‌های چرخان تنها ابتکارات پیش رو نیستند. طبق گزارش هفته نامه اورلاندو، بهار امسال یک تولید کننده ترن‌هوایی آلمانی طرح‌های مفهومی “اولین ترن‌هوایی و سرسره آبی ترکیبی” را منتشر کرد. دیگران هم به دنبال چنین محصولاتی هستند مثلاً یک شرکت کانادایی قصد دارد در سال 2020 یک ترن‌هوایی به نام چیا چیس در ایندیانا افتتاح کند.
13. یکی از مشهورترین طراحان ترن‌هوایی جهان، مبتلا به نوع حاد بیماری حرکت بود.
ران تومر یک مهندس آمریکایی است که پیشگام طراحی ترن‌های هوایی فولادی شد. او در سال 1966 ترن‌هوایی Runaway Mine Ride را برای پارک «شش پرچم بر فراز تگزاس» طراحی کرد که به مسیر لوله‌ای و مارپیچ معکوسش شناخته شده است و بعداً در سال 1975 طراحی‌های مشابه آن در پارک‌های مختلف اجرا شدند. اولین ترن‌هوایی معلق – که واگن‌ها از آن آویزان می‌شوند – هم کار تومر بود.
اما خود تومر دچار بیماری حرکت است و به ندرت سوار ترن‌های خودش شده است. او در سال 1989 به مجله People گفت: “ترن‌ها روزبروز بزرگتر می‌شوند و هر چقدر بزرگتر باشند، حال من بدتر می‌شود. حتی فکر کردن به ترن‌هوایی هم باعث می‌شود دچار تهوع شوم. ترجیح می‌دهم پشت میزم بنشینم و طرح آنها را بکشم.”
14. یک ترن‌هوایی چوبی وجود دارد که سال 1902 ساخته شده و هنوز فعال است.
ترن‌هوایی Leap-The-Dips در شهر آلتونای پنسیلوانیا در سال 1902 ساخته شد و همچنان پس از 117 سال فعال است. این ترن‌هوایی سرعت ۱۶ کیلومتر در ساعت دارد و فاقد تجهیزاتی مثل کمربند و کلاه ایمنی است.
Leap-the-Dips در زمان خودش بسیار پیشرفته بود و به آن ترن‌هوایی با اصطکاک جانبی گفته می‌شود یعنی زیر واگن‌های آن، چرخ‌هایی برای هدایت واگن وجود داشت و چرخ‌هایی هم در کناره‌های آن قرار داشت که از اصطکاک برای حفظ واگن در مسیر استفاده می‌کردند (این مدل از ترن‌های هوایی، چرخ‌های مسدود کننده یا چرخ‌های اصطکاکی امروزی که از خروج واگن از مسیر در سرعت‌های بالا پیشگیری می‌کنند را ندارند) و امروزه همچنان الهام بخش مخترعان است. سیستم Loop ایلان ماسک، که برای حرکت خودروها با سرعت ۲۵۰ کیلومتر در ساعت ساخته شده، بر اساس همین ترن‌های هوایی با اصطکاک جانبی طراحی شده است.
منبع: مجلهٔ اسمیت سونیان